ایزو 9004 چیست ؟
خیلی از سازمانها در تلاش برای دستیابی به موفقیت می باشند. موفقیت پایدار برای یک سازمان بر اساس قدرت آن در برطرف کردن نیازها و انتظارهای مشتریان و سایر طرفهای ذینفع در طولانی مدت به شیوه ای متعادل و متوازن تعریف میشود. ایزو 9004 راهنمایی برای دستیابی به موفقیت پایدار برای سازمانها است.
این استاندارد نوعی ابزار خود ارزیابی میباشد که به شناسایی نقاط قوت، ضعف و فرصتهایی جهت بهبود و نوآوری یاری میکند. استاندارد بین المللی ISO 9004 تمرکز وسیع تری در قیاس با ISO 9001 در زمینه مدیریت کیفیت دارد و بر نیازها و انتظارهای تمام ذینفعان مرتبط می پردازد. همچنین راهنماییهایی برای نگرش سیستمی و بهبود مستمر عملکرد جامع سازمان ارائه میکند.
استاندارد راهنمای ISO 9004:2018 ، راهنماییهای لازم برای سازمانهایی که می خواهند در یک محیط پیچیده و همیشه در حال تغییر به موفقیت پایدار برسند را ارائه میکند. مرجع رهنمودهای ارائه شده در این سند اصول مدیریت کیفیت (7 اصل مدیریت کیفیت) است که در استاندارد ایزو ISO 9000:2015 معرفی شده اند. اصولی که در این استاندارد به صورت کلی اعمال میشوند، پایه و مبنایی یکپارچه و همسو برای ارزشها و استراتژیهای سازمان ایجاد میکنند.
در حالی که سیستم مدیریت کیفیت ایزو ISO 9001:2015 بر ایجاد اطمینان نسبت به محصول تولیدی و خدمات ارائه شده سازمان تمرکز دارد، این سند بر کسب اطمینان از توانمند بودن شرکت برای رسیدن به موفقیت پایدار، متمرکز میشود.
تمرکز مدیریت ارشد یک شرکت بر پاسخگویی به نیازها و انتظارات مشتریان و دیگر ذینفعان سازمان، اطمینان لازم از حصول موفقیت پایدار شرکت را فراهم خواهد آورد.
استاندارد راهنمای ISO 9004:2018 ، به صورت کلی روش بهبود سیستمی عملکرد سازمان را توضیح میدهد که شامل طرح ریزی، پیاده سازی، تحلیل ارزیابی و بهبود سیستم مدیریت اثربخش و کارآمد شرکت میباشد.
پارامترهایی که روی موفقیت کسب و کار شرکتها تأثیر میگذارند، همیشه حاضر هستند و وجود دارند. این عوامل گاهی و در برخی زمان ها ظاهر میشوند، گاها دگرگون شده، تضعیف میشوند یا نیرومند میگردند و به تبع آن، آثارشان نیز، گاهی کاهش یافته و یا مواقعی دیگر رو به فزونی میگذارد. بدیهی است که سازگاری، تعامل، هماهنگی یا تقابل با این عوامل و تغییراتی که در آن ها روی می دهد، برای شرکتی که می خواهد موفقیت کسب و کار خود را همیشگی و مداوم نماید، بسیار مهم می نمایاند.
مثال ها و نمونه های این عوامل شامل مواردی همچون مسئولیت اجتماعی، مسائل زیست محیطی و عوامل موثر فرهنگی می باشند. علاوه بر این ها، مواردی هم هستند که پیش از این در نظر گرفته میشدند. آیتم هایی چون کارایی، راندمان، کیفیت و چابکی سازمان از جمله عوامل بودند که در سیستمهای مدیریتی لحاظ میشدند. در نظر گرفتن مجموعه اینها در یکجا، بخشی از شناسایی و درک بافت و محیط سازمانها میباشد.
اگر مدیران ارشد و میانی شرکتها در تمامی سطوح ساختار سازمان به درک صحیح از محیط در حال تغییر و کسب و کار آن برسند، توانایی دستیابی به موفقیت پایدار، به طور معناداری برای آن شرکت، تقویت میگردد. دانش و نوآوری نیز به صورتی قدرتمند، از مفهوم “سازمان همیشه موفق” ، پشتیبانی میکنند.
استاندارد راهنمای ایزو ۹۰۰۴ ویرایش ۲۰۱۸، رویه خود ارزیابی را تشویق و ترویج مینماید. این استاندارد در خصوص خود ارزیابی، ابزاری را معرفی و ارائه نموده است تا سازمان بررسی و بازبینی کند که تا چه حد سیستم مدیریت خود را با مفاهیم مندرج در متن استاندارد ISO 9004:2018 ، سازگار و هماهنگ کرده است.
ساختار استاندارد ایزو ۹۰۰۴ ، که حاوی عنصرهای حیاتی برای دستیابی به موفقیت پایدار سازمان میباشد در یک مدل دیداری، نمایش داده شده است. طرح و ساختار مدل را در زیر میبینید.
معمولا در بیشتر دوره های آموزشی و مواقعی که سیستمهای مدیریت کیفیت را تدریس میشود برای تشریح و توضیح عبارت مدیریت کیفیت به حاضران و فراگیران پیشنهاد می شود که برای فهم و درک بهتر عبارت “مدیریت کیفیت” جای این دو کلمه را با هم عوض کنند و بگویند “کیفیت مدیریت” تا این ذهنیت قدری تعدیل شود که سیستم ها، تکنیک ها و ابزارهای مدیریت کیفیت تنها برای کیفیت محصول تولیدی یا خدماتی که یک شرکت ارائه می دهد، ایجاد شده اند! برای ما که این مفهوم وام گرفته شده را (که به خاطر ندارم از چه کسی شنیده و یا کجا دیده ام) مدت ها به کار می بردیم، جالب بود که در متن این مرجع رسمی با عبارت “کیفیت سازمان” مواجه شدیم
در ادامه، فهرست بندها و اجزاء استاندارد ایزو ISO 9004:2018 ، برای آشنایی بیشتر با ساختار و قسمتهای آن ارائه میگردد.
۱- دامنه کاربرد
۲- مراجع
۳- واژگان و تعاریف
۴- کیفیت سازمان و موفقیت پایدار
۴-۱- کیفیت یک سازمان
۴-۲- مدیریت برای موفقیت پایدار یک سازمان
۵- بافت سازمان
۵-۱- کلیات
۵-۲- ذینفعان
۵-۳- مسائل بیرونی و درونی
۶- هویت سازمان
۶-۱- کلیات
۶-۲- مآموریت، چشم انداز، ارزش ها و فرهنگ
۷- رهبری
۷-۱- کلیات
۷-۲- خط مشی و استراتژی
۷-۳- اهداف
۷-۴- ارتباطات
۸- مدیریت فرآیند
۸-۱- کلیات
۸-۲- تعریف فرآیندها
۸-۳- مسئولیت ها و اختیارات فرآیندها
۸-۴- مدیریت فرآیندها
۹- مدیریت منابع
۹-۱- کلیات
۹-۲- کارکنان
کلیات
مشارکت کارکنان
توانمندسازی و انگیزش کارکنان
شایستگی و صلاحیت کارکنان
۹-۳- دانش سازمانی
۹-۴- تکنولوژی
۹-۵- زیرساخت و محیط کار
کلیات
زیرساخت
محیط کار
۹-۶- منابع تأمین شده از بیرون
۹-۷- منابع طبیعی
۱۰- تحلیل و ارزیابی عملکرد سازمان
۱۰-۱- کلیات
۱۰-۲- شاخص های عملکرد
۱۰-۳- تحلیل عملکرد
۱۰-۴- ارزیابی عملکرد
۱۰-۵- ممیزی داخلی
۱۰-۶- خودارزیابی
۱۰-۷- بازنگری ها
۱۱- بهبود، یادگیری و نوآوری
۱۱-۱- کلیات
۱۱-۲- بهبود
۱۱-۳- یادگیری
۱۱-۴- نوآوری
کلیات
کاربرد
زمان بندی و ریسک
